အမ်ိဳးသမီးေတြအျဖစ္မ်ားဆံုး ကင္ဆာေရာဂါမ်ားႏွင့္ႀကိဳတင္ကာကြယ္နည္းမ်ား

ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ ၈၅၀,၀၀၀ ဟာ “မင္းမွာ ကင္ဆာေရာဂါရွိေနၿပီ” ဆိုတဲ့ စကားကို စိတ္မေကာင္းဖြယ္ၾကားေနရပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ကင္ဆာေရာဂါခံစားရတဲ့သူတိုင္း ၾကမၼာဆိုးနဲ႔ ကံမေကာင္းျဖစ္ ၾကရတာမဟုတ္ပါဘူး။သုေတသနညႊန္းကိန္းေတြအရ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေသေစႏိုင္တဲ့ကင္ဆာေရာဂါအမ်ိဳးအစား သံုးပံုပံု ႏွစ္ပံုကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္ေနၿပီလို႔ဆိုပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဘယ္လိုကင္ဆာေရာဂါေတြအျဖစ္မ်ား ဆံုးလဲ။အဲဒီေရာဂါေတြကိုဘယ္လိုကာကြယ္ႏိုင္လဲဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Shwemom ပရိသတ္ႀကီးကို စုစည္းေဖာ္ျပေပး လိုက္ပါတယ္။

(၁)အူမႀကီးကင္ဆာ

၂၀၁၆ခုႏွစ္မွာ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ ခန္႔မွန္းေခ် ၄၇၅၆၀ဦး ဟာ အူမႀကီးကင္ဆာေရာဂါ ခံစားေနရပါတယ္။

ဒီအေရအတြက္ကိုေတြ႕လုိ႔သင့္အေနနဲ႔အံ့အားသင့္စရာျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ဒါေပမယ့္The American Cancer Society ရဲ႕အခ်က္အလက္ေတြအရ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့အမ်ိဳးသားအေရအတြက္္နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး အေရ အတြက္ဟာ တူတူပဲျဖစ္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။သတင္းေကာင္းတစ္ခုကေတာ့ ဒီေရာဂါကို ကာကြယ္လို႔ရေနၿပီဆိုတာပါ ပဲ။The Mount Sinai School of Medicine ရဲ႕ အစာအိမ္၊အူေရာင္ရမ္းနာႏွင့္ အစာျပြန္လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာဌာနမွ ဒါရိုက္တာ David Greenwald က ဒီေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ၿပီလို႔ဆိုပါတယ္။

အူမႀကီးကင္ဆာေရာဂါကို ဘယ္လိုကာကြယ္ႏုိင္မလဲ

ပံုမွန္အားျဖင့္ ဒီေရာဂါဟာ အသက္ ၅၀အရြယ္မွာအျဖစ္မ်ားၿပီး ဆယ္ႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္ ေရာဂါေပၚလာတတ္ ပါတယ္။ polypsဆိုတာ  အူမႀကီးရဲ႕အတြင္းနံရံရဲ႕ ဆဲလ္ထဲက ဗီဇေတြ ေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာၿပီးအဲဒီ polyps ေတြ ဟာ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္တဲ့အထိ တျဖည္းျဖည္းႀကီးထြားလာတာေၾကာင့္  ေစာစီးစြာစစ္ေဆးေတြ႕ရွိ မယ္ဆိုရင္ ဖယ္ထုတ္ ပစ္ႏိုင္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ စစ္ေဆးမႈေတြထဲမွာ ေသြးကုိလည္း စစ္ေဆးလုိ႔ ရၿပီး မစင္စြန္႔တဲ့အခါ မစင္မွာပါတဲ့ ေသြးကို စစ္ေဆးၿပီးအူမႀကီးကင္ဆာ ရွိမရွိကုိ ညႊန္ျပႏုိင္တယ္၊ Cologuard လုိ႔ေခၚတဲ့ DNA စစ္ေဆးမႈမွာလည္း ကင္ဆာ ဗီဇေျပာင္းလဲမႈ ရွိမရွိသိႏိုင္ပါတယ္။

(၂)သိုင္းရြိဳက္ကင္ဆာ

စစ္တမ္းေတြအရ ၂၀၁၆ခုႏွစ္မွာ သိုင္းရြိဳက္ကင္ဆာျဖစ္ပြားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ ခန္႔မွန္းေျခ ၄၉၃၅၀ဦး၀န္း က်င္ရွိပါတယ္။

The American Cancer Society ရဲ႕ေလ့လာခ်က္အရ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္မွာ သိုင္းရြိဳက္ကင္ဆာျဖစ္ ပြားႏိုင္ေျခႏွစ္ဆတိုး လာတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ဒါေပမယ့္စိုးရိမ္စရာေတာ့မလိုပါဘူး။ MRIs  ဒါမွမဟုတ္ CT scansေတြရဲ႕ေဖာ္ျပခ်က္ကေတာ့ တခါတရံ အလြန္အမင္းေခါင္းကိုက္ျခင္း၊လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းေတြစတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကိုစိုးရိမ္စရာမလိုဘူးလို႔ဆို ပါတယ္။

သိုငး္ရြိဳက္ကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ

စမ္းသပ္စစ္ေဆးလို႔ ေသးငယ္တဲ့အက်ိတ္လိုမ်ိဳး အဖုအလံုးေလးေတြေတြ႕ရင္အေလာတႀကီးခြဲစိတ္တာမ်ိဳးေတြမလုပ္သင့္ ပါဘူး။တကယ္လို႔ ခြဲစိတ္ဖို႔ လိုအပ္ခဲ့ရင္လည္း တစ္ခုလံုးမဟုတ္ဘဲ တစ္၀က္ေလာက္ပဲဖယ္ရွားရံုနဲ႔လံုေလာက္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ သိုင္းရြိဳက္အက်ိတ္တစ္ခုလံုးကို ဖယ္ထုတ္ဖို႔ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အက်ိတ္ရဲ႕ ေအာက္ေျခမွာ ၁စင္တီမီတာေလာက္ခ်န္ၿပီး ဖယ္ရွားဖို႔လိုပါတယ္။ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ဒီခြဲစိတ္မႈမ်ိဳးက အသံအိုးကိုထိခိုက္ႏိုင္ပါ တယ္။ဒါ့အျပင္ က်န္တဲ့ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုးအတြက္ သိုင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္းကမရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ အတြက္လည္းျဖစ္ပါတယ္။

(၃)ရင္သားကင္ဆာ

၂၀၁၆ခုႏွစ္မွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္္ပြားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ဟာ ခန္႔မွန္းေခ် ၂၄၆,၆၆၀ဦးရွိပါတယ္။

ဒီေရာဂါဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြထဲမွာ အေရျပားကင္ဆာျဖစ္ပြားႏႈန္းေလာက္ အျဖစ္ မ်ားေလ့ေတာ့မရွိပါဘူး။ဒါေပမယ့္ non-melanoma skin cancersအမ်ိဳးအစားမွာလည္း မပါ၀င္ျပန္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္ လုိ႔လဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာလူဦးေရ ၈၅၀၀ဟာ ေန႔စဥ္အေရျပားကင္ဆာတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုခံစားေနရပါတယ္။ ေတြ႕ရွိမႈ အသစ္မွာေတာ့ ခန္႔မွန္းေခ်အေရအတြက္ ၁၄၄,၈၆၀ ေသာအမ်ိဳးသမီးနဲ႔အမ်ိဳးသားေတြဟာအေရးျပားမွာရွိတဲ့ melanomaျဒပ္ ျပႆနာေၾကာင့္ ေသဆံုးေနပါတယ္။

ရင္သားကင္ဆာေရာဂါကေတာ့ အမ်ိဳးသမီး ရွစ္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနတာပါ။ဒါေပမယ့္ သတင္းေကာင္းတစ္ခု ကေတာ့ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ ပြားႏႈန္း ႏွစ္ဆယ္ရာစုေနာက္ပိုင္းျမင့္တက္ခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၀၀ခုႏွစ္မွာ စၿပီးေရာဂါျဖစ္ ပြားႏႈန္းေလ်ာ့နည္းခဲ့ပါတယ္။၂၀၀၂ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၃ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ၇ရာခိုင္ႏႈန္းထိက်ဆင္းခဲ့ပါတယ္။ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အမ်ားဆံုးကေတာ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ melanomaျဒပ္ထုတ္လုပ္မႈေလ်ာ့နည္းလာျခင္းေၾကာင့္လို႔ဆိုပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ရင္သားကင္ဆာကို  အေစာဆံုးငါးႏွစ္အတြင္းစနစ္တက်ကုသမႈခံယူမယ္ဆိုရင္ အသက္ရွင္ႏိုင္ေျခ ၁၀၀ရာခိုင္ႏႈန္းနီး ပါးရွိတယ္။

ရင္သားကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ

ရင္သားကင္ဆာေရာဂါကာကြယ္ဖို႔ သက္၄၅ႏွစ္ကစၿပီး ႏွစ္စဥ္စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုး လာတာ၊ အဆီမ်ားတဲ့အစားအစာေတြစားျဖစ္တာ၊အထူးသျဖင့္ အစားအစာထဲမွာ တိရစာၦန္အဆီပါ၀င္ႏႈန္းျမင့္မားတာ စတာေတြက ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားႏႈန္းျမင့္တက္ေစတဲ့အခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အရက္ေသာက္သံုးျခင္းနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားျခင္းက ဆက္စပ္ေနၿပီး အရက္ေသာက္ႏႈန္းျမင့္ေလ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခပို မ်ားေလျဖစ္ပါ တယ္။ဒါေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ေတြကို လိုက္နာေရွာင္ရွားျခင္းျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။

ျခဴးသစ္ႏြယ္@ChoChoThan(Shwemom)

ref:womenshealthmag